Meedoen met onderzoek Rekenkamer Noordenveld naar lokale democratie

De rekenkamer Noordenveld doet onafhankelijk onderzoek voor de gemeenteraad. Op dit moment loopt er een onderzoek naar het vertrouwen van inwoners in de Noordenveldse democratie. Worden inwoners genoeg betrokken bij de besluiten over hun leefomgeving? Houden gemeenteraad en college voldoende rekening met wat inwoners inbrengen?

LGN heeft hierover een duidelijke mening: aan de lokale democratie valt veel te verbeteren. Inwoners kunnen door het invullen van een vragenlijst aan de rekenkamer laten weten wat hun mening is, via de website Democratie in Noordenveld.

Eind 2025 zouden de uitkomsten met de aanbevelingen aan de gemeenteraad, bekend moeten zijn.

In de raadsvergadering van 2 april 2025 werd deze motie met 4 stemmen voor (LGN, LN) en 17 stemmen tegen, niet aangenomen.

In de gemeente Noordenveld groeit de onrust over mogelijke ongelijke behandeling van burgers door het gemeentebestuur. Dagblad van het Noorden (DvhN) wijdt een reeks artikelen aan deze kwestie, waarin verschillende voorbeelden en reacties worden belicht. Lijst Groen Noordenveld (LGN) en GroenLinks-PvdA gingen hierover bij RTVZulthe in debat. Het is tot en met 11 april 2025 hier na te luisteren: Uitzending Gemist - RTV Zulthe bij zaterdag, politiek op zaterdag, vanaf minuut 23.

Signalen van ongelijke behandeling
Voormalig fractievoorzitter Henk Koekkoek van LGN benadrukt dat zijn partij al langer signalen ontvangt van inwoners die zich niet gehoord voelen. “Mensen voelen zich miskend, er wordt niet goed naar hun argumenten geluisterd, en ze raken verstrikt in procedures die ze liever vermijden,” stelt Koekkoek. De partij organiseerde vorig jaar een bijeenkomst om deze zorgen te bespreken. Hoewel de Raad van State in sommige gevallen de gemeente in het gelijk stelt, wijst Koekkoek erop dat dit niet alles zegt. “De rechter toetst alleen of de regels juist worden toegepast, maar niet of de gemeente de burgers op een fatsoenlijke manier behandelt. De Nationale Ombudsman doet dat wel en heeft in een van de besproken gevallen een vernietigend rapport geschreven.”

Discussie over de integriteit van het gemeentebestuur
GroenLinks-PvdA-fractievoorzitter Bertus Jan Epema vindt dat de artikelen in DvhN niet bewijzen dat de gemeente structureel fouten maakt. “Burgers moeten goed behandeld worden, maar ze hebben ook een eigen verantwoordelijkheid. Wij vinden dat het college integer handelt, al worden in complexe situaties soms fouten gemaakt,” aldus Epema.
Koekkoek: “Daar zit een gevoeligheid. Je moet oppassen met het woord ‘integer’, want dan voelt iedereen zich persoonlijk aangevallen. Integriteit gaat over handelen naar eer en geweten, en dat je er vanuit gaat dat mensen dat doen. En ik geloof ook wel dat men integer is. Maar er is meer aan de hand. Als je ziet hoe men met sommige inwoners omgaat, als je ziet hoezeer mensen geraakt worden in de plek waar ze wonen, en dan komt de gemeente met maatregelen, dan moet je begrijpen dat mensen met emoties komen. Dan moet je op z’n minst kunnen uitleggen wat er aan de hand is. Maar het is koel, afstandelijk, dat kan gewoon niet. Dat zou je als mens moeten aanvoelen. Maar als je naar de daden kijkt: de eed voor ambtenaren is bijvoorbeeld dat je je inzet voor het algemeen belang én voor alle inwoners. Dus niet voor de meerderheid. Dat is een hele klus, maar daar moet je wel voor staan. Je kunt niet zeggen: we staan voor het recht van de sterkste.”

Bouwplannen zorgen voor spanning
Een ander gevoelig punt is de geplande woningbouw op de locatie Maatlanden-Zulthe. Volgens GroenLinks-PvdA heeft de raad, met uitzondering van LGN en LN, opdracht gegeven de bouwmogelijkheden te onderzoeken. “We weten dat mensen daar geen woningen willen, maar we hebben een bouwopgave. Daarom laten we hen pas in een later stadium meepraten over de invulling van de plannen,” legt Epema uit. Maar moet je dan altijd doen wat de burger wil? Koekkoek: “Nee, maar je moet wel altijd proberen een eerlijk proces te voeren. In het geval van Maatlanden-DeZulthe is in 2017 in de Omgevingsvisie vastgelegd dat daar niet gebouwd gaat worden. Dat was onderdeel van een grootschalige visie op bouwlokaties in Noordenveld. Dan is het gek als er ineens besloten wordt op die plek wel grootschalig te gaan bouwen, terwijl de rest van die visie niet wordt herzien. Dat zet de inwoners die hiermee te maken hebben op achterstand. LGN is niet tegen woningbouw. Als er een plan ligt, waarbij rekening wordt gehouden met de omgeving, de natuur en de wensen van omwonenden, dan kan dat. Zoals in Peize Zuid: daar had dat gekund, dat vonden omwonenden ook. Maar dan loopt het daar zo dat er niets klopt van dat plan.

Reactie van de burgemeester 

Burgemeester Klaas Smid nam het in een verklaring op voor de gemeentelijke organisatie en de ambtenaren. GroenLinks-PvdA sloot zich hierbij aan. Epema: “De indruk dat mensen met geld bevoordeeld worden, zoals in een cartoon in DvhN gesuggereerd werd, is onterecht. De bestaande regelgeving is eerlijk toegepast.”  Koekkoek: “Het is niet aan ons om te reageren op artikelen in de pers. Het zijn verhalen van inwoners die gepubliceerd worden na journalistiek onderzoek. Dat kun je alleen maar respecteren. Iedere kritiek is een gratis advies. Doe daar iets mee, in plaats van een bange, verdedigende houding aan te nemen. Noordenveld is een kleine organisatie, je kunt maar beter zeggen: dank voor de kritiek, we zijn het vast niet overal over eens, maar we gaan wel kijken hoe we er ook voor inwoners kunnen zijn die geen grote organisatie achter zich hebben staan. Want het is bekend dat partijen met geld en grond meer voor elkaar kunnen krijgen dan gewone inwoners die de weg minder goed weten. Voor mensen die in de zorg de weg kwijt zijn, hebben we bijvoorbeeld cliëntondersteuning om in de wirwar van regels de weg te wijzen. Misschien moet er ook zoiets komen voor mensen die willen bouwen. Daarmee kun je inwoners al helpen.”

Leert de gemeente van eerdere fouten?
Epema erkent dat er zaken mis zijn gegaan, zoals bij een initiatief voor een minicamping en B&B in Peize, waar onvoldoende draagvlak werd gecreëerd. “Hier leren we van,” zegt hij. Koekkoek vindt het opvallend dat de gemeente telkens opnieuw van dezelfde fouten moet leren. "Kijk naar de Vluchtheuvel in Norg, parkeren aan de Hoofdstraat in Peize, een onterecht gekapte Elzensingel aan de Westerd, het hoveniersbedrijf in Peize of het verhuizen van een Oekraïens gezin, waar de rechter de gemeente terugfloot. Grootste gemene deler is toch dat er dus niet naar de inwoners wordt geluisterd. Die geven dingen best wel op tijd aan. Dan worden ze als notoire klagers gezien. En dat leidt tot vervelende situaties. Ik ken zeker drie mensen die een contactverbod met de gemeente hebben gekregen omdat ze kennelijk iets hebben gezegd waarvan de toon of de inhoud de gemeente niet beviel. Dat mag je als gemeente niet doen. Je moet er als gemeente zijn voor alle inwoners.”

De voorgenomen plannen van Defensie om Groningen Airport Eelde aan te wijzen als mogelijke basis voor F-35-straaljagers, baren Lijst Groen Noordenveld (LGN) grote zorgen. De impact op de leefomgeving, natuur en economie in de regio dreigt desastreus te worden. LGN stelt daarom vragen aan het college van B&W van Noordenveld en roept inwoners op om zich bewust te worden van wat dit betekent voor hun kwaliteit van leven.

Op zaterdag 8 maart 2025 is Femke Wolthuis namens LGN in de uitzending Politiek op Zaterdag van RTV Zulthe geweest om toe te lichten waarom LGN tegen F35’s op Vliegveld Eelde is. Dit is te beluisteren op Uitzending Gemist - RTV Zulthe tussen minuut 6 en minuut 17 van de uitzending. Normaal gesproken is deze link tot een week na de uitzending na te luisteren. 

Een enorme bak herrie en vervuiling

Defensie heeft het luchtruim boven Noord-Drenthe en Groningen onlangs aangemerkt als potentieel militair oefengebied. Daarnaast onderzoekt het Ministerie van Defensie momenteel vijf locaties voor de uitbreiding van de jachtvliegcapaciteit: Vliegbasis Woensdrecht, voormalig Vliegbasis De Peel, Groningen Airport Eelde, Lelystad Airport en Twente Airport. 

Afgelopen december meldde staatssecretaris Gijs Tuinman dat deze locaties verder worden onderzocht, waarbij factoren zoals geluidshinder en het aantal 'geluidgehinderde' woningen worden meegenomen. Uit het plan-MER-onderzoek bleek dat Lelystad Airport de minste negatieve geluidseffecten heeft wat betreft het aantal woningen, maar dat dat gevolgd wordt door voormalig Vliegbasis De Peel en Groningen Airport Eelde. Dat betekent dat Groningen Airport Eelde serieus in het vizier ligt.

Dit zou betekenen dat een vloot F-35-straaljagers kan worden gestationeerd op vliegveld Eelde. Dit type gevechtsvliegtuig staat bekend om zijn extreem luide geluidsoverlast: piekniveaus kunnen oplopen tot 125 decibel – tien keer harder dan de F-16. Dit betekent een aanzienlijke stijging van de geluidsbelasting, met ernstige gevolgen voor gezondheid en welzijn van de inwoners en de rust in de regio.

Daarnaast veroorzaken deze straaljagers grote hoeveelheden fijnstof en CO2-uitstoot, wat schadelijke gevolgen heeft voor de luchtkwaliteit en het milieu. De Kop van Drenthe, bekend om de prachtige natuurgebieden zoals De Onlanden, het Fochteloërveen en de Natuur Netwerk Nederland-gebieden, worden hierdoor direct bedreigd. Vogels en andere fauna zullen verstoord raken en recreatiegebieden dreigen hun aantrekkelijkheid te verliezen.

Wat betekent dit voor Noordenveld?

Binnen een straal van 15 kilometer rondom Eelde – een gebied dat onder meer Peize en Norg omvat – zullen inwoners structureel geconfronteerd worden met geluidsoverlast en milieuvervuiling. Onderzoek wijst uit dat langdurige blootstelling aan geluid boven de 65 dB het risico op hart- en vaatziekten vergroot. Vooral kinderen, ouderen en mensen met medische aandoeningen zijn extra kwetsbaar voor de gevolgen van deze extreme geluidsniveaus en luchtvervuiling.

Daar komt bij dat de militaire operaties geen vast vliegschema zullen volgen, waardoor de overlast onvoorspelbaar zal zijn. Dit betekent dat bewoners en ondernemers elk moment van de dag opgeschrikt kunnen worden door oorverdovende herrie. Herrie die eigenlijk bedoeld is om de vijand angst aan te jagen.

Schadelijk voor recreatie en toerisme

De regio Noord-Drenthe en Groningen is sterk afhankelijk van recreatie en toerisme. Jaarlijks worden hier circa 7,5 miljoen overnachtingen geboekt, goed voor ruim een half miljard euro aan omzet. LGN waarschuwt dat het stationeren van F-35’s op Eelde een enorme impact zal hebben op de toeristische sector. Bezoekers komen juist naar Noordenveld voor de rust, de natuur en de schone lucht; als die verdwijnen, blijven zij weg. Dit zal desastreuze gevolgen hebben voor campings, hotels, B&B’s, horecazaken en andere toeristische bedrijven.

Waarom is hier zo weinig ruchtbaarheid aan gegeven?

LGN is geschokt dat er zo weinig aandacht is voor deze ingrijpende plannen. Defensie presenteert gefaseerd informatie, waardoor inwoners en bestuurders pas laat in het proces op de hoogte worden gesteld. Veel besluitvorming vindt plaats achter gesloten deuren, zonder dat de direct betrokkenen – de inwoners van Noordenveld en omstreken – goed worden geïnformeerd. Dit roept vragen op over de transparantie en de invloed die de gemeente nog heeft op deze plannen. Waarschijnlijk wordt eind mei al een beslissing genomen over de locatie.

LGN stelt vragen aan het college

Lijst Groen Noordenveld wil van het college van B&W weten:

• Wat is de huidige stand van zaken rondom de plannen van Defensie om F-35’s te stationeren op Groningen Airport Eelde?
• Hoe denkt het college over de gevolgen van deze plannen voor de inwoners van Noordenveld?
• Hoe en waar heeft het college haar standpunt verdedigd?
• Welke mogelijkheden hebben inwoners en de gemeente om hun stem te laten horen en invloed uit te oefenen op dit besluitvormingsproces?

Maak je stem nu al hoorbaar!

LGN roept inwoners op om zich te verdiepen in de impact van deze plannen en niet stil te blijven zitten. “De rust die Noordenveld nu nog kenmerkt, zou voorgoed kunnen verdwijnen. Dit is hét moment om in actie te komen,” aldus LGN.

 

LGN maakt zich zorgen over de impact die het plan om F35 straaljagers te stationeren op Groningen  Airport Eelde kan hebben op de leefomgeving in Noord-Drenthe.

Voor wie haar of zijn mening daarover aan de politiek verantwoordelijken wil laten weten staat hieronder de tekst van een voorbeeld zienswijze.

Aan: Minister van Infrastructuur en Waterstaat
Minister B. Madlener
Rijnstraat 8
2515 XP Den Haag

Betreft: Zienswijze tegen de stationering van F-35 straaljagers op Groningen Airport Eelde

Plaats, datum

Geachte heer Madlener,

Hierbij dien ik mijn zienswijze in tegen de voorgenomen stationering van F-35 straaljagers op Groningen Airport Eelde. Deze stationering stuit op ernstige bezwaren vanuit milieu-, gezondheids- en bestuursrechtelijk perspectief. Mijn bezwaren luiden als volgt:

1. Overmatige geluidsbelasting en gezondheidsrisico’s
   In de directe belastgebieden in de regio, de gemeenten Groningen, Tynaarlo, Noordenveld en Westerkwartier, wonen naar de huidige schatting 375.904 inwoners. Het gehele belastgebied is groter. De stationering van F-35-straaljagers op de locatie Groningen Airport Eelde kan aanzienlijke gevolgen hebben voor deze bevolking. Het operationeel inzetten van F-35 straaljagers leidt tot een structurele overschrijding van de geldende geluidsnormen. De maximale geluidsniveaus kunnen oplopen tot boven de 125 decibel, wat onherstelbare gehoorschade en ernstige stressgerelateerde gezondheidsproblemen veroorzaakt. Diverse onderzoeken tonen aan dat langdurige blootstelling aan geluid boven 65 dB het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. De Wet milieubeheer vereist een zorgvuldige afweging van gezondheidsrisico’s, en deze wordt hier evident onvoldoende gemaakt.
2. Onvoorspelbaarheid van vliegbewegingen
   De militaire aard van de operaties impliceert dat geen vast vliegschema wordt gehanteerd, waardoor de frequentie, tijdstippen en routes van de vluchten onvoorspelbaar blijven. Dit druist in tegen het rechtszekerheidsbeginsel, een fundamenteel beginsel van behoorlijk bestuur, omdat omwonenden geen redelijke verwachting kunnen hebben over de impact op hun leefomgeving.

3. Buitenproportionele belasting voor kwetsbare groepen en natuur
   Kinderen, ouderen en mensen met medische aandoeningen zijn extra gevoelig voor de gevolgen van geluidsoverlast en luchtvervuiling. Dit staat haaks op de zorgplicht van de overheid zoals neergelegd in artikel 21 van de Grondwet, waarin wordt gesteld dat de overheid de bescherming en verbetering van het leefmilieu als taak heeft. Bovendien wordt met de stationering van F-35’s de Habitatrichtlijn en de Wet natuurbescherming mogelijk geschonden, aangezien diverse beschermde natuurgebieden in de regio (zoals het Natuurnetwerk Nederland, NNN) extra worden belast.
4. Luchtvervuiling en gezondheidsrisico’s door fijnstof en CO2-uitstoot
   De F-35 straaljager stoot grote hoeveelheden ultrafijnstof en CO2 uit. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat ultrafijnstof diep in de longen en bloedbaan doordringt, met potentieel schadelijke gevolgen voor het hart- en vaatstelsel en het centrale zenuwstelsel. De stationering van deze toestellen conflicteert met de Klimaatwet en het nationale beleid om emissies te verminderen.
5. Onevenredige impact op natuur en toerisme
   De Kop van Drenthe is een gebied met waardevolle natuur en een bloeiende toeristische sector. Permanente militaire activiteiten met bijbehorende geluidsoverlast en milieuvervuiling zullen een negatieve invloed hebben op de aantrekkelijkheid van de regio voor recreanten en ondernemers. Dit belemmert de economische ontwikkeling en is in strijd met het beleid voor duurzame ruimtelijke ordening.
6. Niet geschikt voor militaire stationering
   Groningen Airport Eelde is een civiel vliegveld zonder adequate faciliteiten voor militaire operaties. De combinatie van civiele en militaire luchtvaart brengt complexe veiligheidsrisico’s en extra beheerskosten met zich mee. Dit staat haaks op de principes van doelmatigheid en proportionaliteit in het overheidsbeleid. Bovendien leidt de noodzakelijke investering in militaire infrastructuur op een verliesgevend vliegveld tot oneigenlijk gebruik van publieke middelen, wat op gespannen voet staat met de Wet financiering decentrale overheden.

Conclusie
Gezien de aanzienlijke negatieve effecten op de volksgezondheid, het milieu, de rechtszekerheid van burgers en de economie van de regio, verzoek ik u dringend om af te zien van de stationering van F-35 straaljagers op Groningen Airport Eelde. Ik roep de overheid op om alternatieven te onderzoeken die minder schadelijk zijn voor de leefomgeving en beter passen binnen de kaders van behoorlijk bestuur en milieuwetgeving.

Met vriendelijke groet,

Lijst Groen Noordenveld schaart zich vierkant achter de bezorgde omwonenden van Peize-Zuid en is verbijsterd over de handelswijze van de gemeente Noordenveld. De partij hekelt het gebrek aan transparantie en inspraak rondom het recent gepubliceerde kapplan en vindt het onacceptabel dat bewoners genoodzaakt waren naar de rechter te stappen om hun leefomgeving te beschermen. Op donderdag 13 februari, heeft de voorzieningenrechter hen in het gelijk gesteld: er mag geen boom worden gekapt totdat de Raad van State uitspraak heeft gedaan.
Volgens Lijst Groen Noordenveld is het ronduit schrijnend dat dit soort juridische noodremmen nodig zijn om de gemeente tot de orde te roepen. ‘‘Het lijkt erop dat de gemeente koste wat kost haast wil maken, zonder rekening te houden met de belangen van bewoners en natuur,’ aldus de partij. ‘Dat omwonenden zich gedwongen voelen naar de rechter te stappen om gehoord te worden, is een blamage voor het gemeentelijk beleid. Een rechter moet nu corrigeren wat de gemeente had moeten voorkomen: overhaaste beslissingen zonder fatsoenlijke communicatie en zorgvuldige afweging van de gevolgen.’ 
Volgens Lijst Groen Noordenveld zet de gemeente bewust de versnelling aan in het  ontwikkelproces van Peize-Zuid. Er is nog geen uitspraak van de Raad van State, maar de bomenkap stond voor de week van 17 februari 2025 al gepland. Dat was ronduit voorbarig en onverantwoord.

Willekeur en onduidelijkheid
Het gepubliceerde kapplan (zie Gemeenteblad 2025, 54412 | Overheid.nl > Officiële bekendmakingen ) roept meer vragen op dan het beantwoordt. ‘Er ontbreekt een duidelijke onderbouwing en er is nauwelijks gecommuniceerd met de bewoners. In de omgevingsapp van de gemeente zijn voorafgaand aan de publicatie al vragen gesteld, maar die zijn simpelweg genegeerd. Daarnaast lijkt de keuze voor de bomenkap op sommige plekken, zoals aan de Oostingslaan, volledig willekeurig en niet direct gerelateerd aan de nieuwbouwplannen. Waar is de logica?’ vraagt de partij zich hardop af.

Waarom deze haast?
Lijst Groen Noordenveld eist opheldering over de werkwijze van de gemeente. ‘Waarom wilde de gemeente koste wat kost nú gaan kappen, terwijl de juridische procedure nog loopt? Waarom geen pas op de plaats, geen overleg met bewoners en geen oog voor de  waterproblematiek in het gebied terwijl ze wel alvast bomen omzaagt voor een nieuwbouwplan dat juridisch nog niet vaststaat?’
De partij roept de gemeente op om haar aanpak radicaal te herzien. ‘De uitspraak van de  rechter is een duidelijk signaal: de gemeente moet stoppen met doordenderen en eerst zorgen voor een zorgvuldig en transparant proces. Dat zou de norm moeten zijn, niet een overwinning in de rechtszaal.’

Tijdens de raadsvergaderingen van 6 en 11 november had alleen LGN ideeën over verbeteringen in de ontwerp-begroting 2025. LGN diende 1 amendement en 2 moties in. Het amendement om de stichting Survival Norg in 2025 een bijdrage te geven en de motie om een strategisch personeelsbeleid voor het gemeentehuis te schrijven, werden verworpen. Alle andere fracties waren tegen. De motie om inwoners als gasten van de raad te gaan ontvangen kreeg wel brede steun. Alleen 4 raadsleden van GB waren tegen.

Uiteindelijk stemde Lijst Groen Noordenveld als enige fractie tegen de begroting gezien het grote bedrag (€ 1.000.000) voor de problemen in het gemeentehuis. Verder is er ten onrechte geen geld beschikbaar voor Survival Norg en andere sportaccommodaties, gaat er teveel geld naar dure woningbouwprojecten en is een stijging van gemiddeld 7,5% een te grote verzwaring van de gemeentelijke lasten voor inwoners.

Hieronder staan het amendement en de moties. 

​​​​

​

Net als 3 jaar geleden organiseert de griffie van de gemeenteraad een cursus waarbij inwoners kunnen kennis maken met het functioneren van de lokale politiek. Het gaat om drie avonden waarin wordt uitgelegd wat de rol van de gemeenteraad is, hoe besluitvorming werkt, etcetera. 

Meer informatie staat op de website Cursus Politiek Actief | Gemeente Noordenveld.

Aanmelden kan via , waarbij vermeld moet worden waarom de cursus gevolgd wordt.

Onderstaande motie is ingediend in de raadsvergadering van 27 november 2024 door LGN samen met Gemeentebelangen. Wethouder Alex Wekema gaf aan dat het college gaandeweg leert bij de opvang en (het kiezen van) locaties, en niet wacht op een evaluatie na bijvoorbeeld een jaar of drie jaar. Hij zegde toe dat hij samen met de burgemeester de raad geregeld bijpraat. Dat was reden voor LGN en GB om de motie niet in stemming te brengen.